Premenstrüel Sendrom (PMS - Adet Öncesi Sendrom)
Premenstrüel sendrom (PMS), kadınların adet döngüsünün luteal fazında (ovülasyondan adet başlangıcına kadar olan süre) meydana gelen fiziksel, duygusal ve davranışsal belirtiler bütünüdür. PMS, genellikle adetten birkaç gün önce başlar ve adet kanamasıyla birlikte kaybolur. Kadınların yaklaşık %75’i hayatlarının bir döneminde PMS belirtileri yaşar, ancak bu belirtiler %20-30 oranında günlük yaşamı etkileyebilecek düzeyde olabilir.
PMS Belirtileri Nelerdir?
PMS, birçok farklı belirtiyle kendini gösterebilir. Belirtiler kişiden kişiye değişiklik göstermekle birlikte fiziksel, duygusal ve davranışsal olarak sınıflandırılabilir.
Fiziksel Belirtiler
- Karın bölgesinde şişlik (ödem)
- Göğüslerde hassasiyet
- Baş ağrısı veya migren
- Kas ve eklem ağrıları
- Halsizlik ve enerji kaybı
- Kilo artışı
- Kabızlık veya ishal
- Akne (sivilce)
Duygusal Belirtiler
- Sinirlilik veya öfke
- Huzursuzluk
- Depresyon veya hüzün hissi
- Anksiyete ve gerginlik
- Aşırı hassasiyet ve ağlama isteği
- Konsantrasyon zorluğu
Davranışsal Belirtiler
- Artan iştah veya belirli yiyeceklere karşı aşırı istek (özellikle tatlı ve tuzlu yiyecekler)
- Uyku düzeninde değişiklikler (uykusuzluk veya aşırı uyuma)
- Sosyal çekilme ve yalnızlık hissi
PMS Neden Olur?
PMS’nin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte hormonal ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olduğu düşünülmektedir. Olası nedenler şunlardır:
- Hormon Düzeylerindeki Dalgalanmalar: Östrojen ve progesteron seviyelerindeki değişiklikler, PMS belirtilerini tetikleyebilir.
- Serotonin Düzeyleri: Beyindeki serotonin seviyelerinin düşmesi, ruh hali değişiklikleri ve depresyonu artırabilir.
- Genetik Faktörler: Ailede PMS öyküsü bulunan kadınlarda görülme olasılığı daha yüksektir.
- Yaşam Tarzı Faktörleri: Stres, yetersiz uyku, dengesiz beslenme ve fiziksel aktivite eksikliği PMS belirtilerini şiddetlendirebilir.
PMS Nasıl Teşhis Edilir?
PMS teşhisi, kişinin yaşadığı belirtilerle ilgilidir. Doktor, belirtilerin sıklığını, şiddetini ve adet döngüsüyle olan bağlantısını değerlendirir. Genellikle iki adet döngüsü boyunca günlük belirtilerin kaydedildiği bir semptom günlüğü, teşhiste faydalıdır.
PMS Tedavisi ve Yönetimi
PMS tedavisi, belirtilerin şiddetine ve kişinin yaşam tarzına göre değişir. Tedavi seçenekleri şunlardır:
1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Beslenme Düzeni: Rafine şeker ve tuz tüketimini azaltmak. Magnezyum, kalsiyum ve B6 vitamini açısından zengin yiyecekleri tüketmek. Kafein ve alkol tüketimini sınırlamak.
- Egzersiz: Düzenli fiziksel aktivite, stresi azaltır ve ruh halini iyileştirir.
- Uyku Düzeni: Yeterli ve kaliteli uyku almak belirtileri hafifletebilir.
- Stres Yönetimi: Meditasyon, yoga ve derin nefes egzersizleri, ruh halini dengeleyebilir.
2. İlaç Tedavisi
- Ağrı Kesiciler: Baş ağrısı, kas ağrıları ve krampları hafifletmek için nonsteroidantiinflamatuar ilaçlar (NSAID) kullanılabilir.
- Doğum Kontrol Hapları: Hormon düzeylerini düzenleyerek PMS semptomlarını hafifletebilir.
- Antidepresanlar: Özellikle serotonin seviyesini artırarak ruh hali değişikliklerini kontrol altına alabilir.
- Diüretikler: Vücutta su birikimini azaltarak ödem ve şişkinliği hafifletebilir.
3. Alternatif Tedaviler
- Akupunktur
- Bitkisel takviyeler (örneğin, çuha çiçeği yağı)
- Aromaterapi
PMS ile Başa Çıkmanın Yolları
- Belirtilerinizi Takip Edin: Semptomlarınızı not ederek hangi günlerde daha yoğun olduğunu öğrenebilir ve buna göre önlem alabilirsiniz.
- Dengeli Beslenin: Günlük öğünlerinizde protein, sağlıklı yağlar ve kompleks karbonhidratlara yer verin.
- Hidrasyonu Artırın: Günde en az 2 litre su tüketin.
- Stresi Azaltın: Kendinize zaman ayırın ve gevşeme tekniklerini deneyin.
- Destek Alın: Şiddetli PMS durumlarında bir doktordan veya psikologdan destek alın.
Dünya ve Türkiye’de PMS
- Dünyada Durum
Kadınların %75’inde yaşamlarının bir döneminde PMS belirtileri görülür. %20-30’unda belirtiler daha şiddetlidir.
- Türkiye'de Durum
Ülkemizde yapılan araştırmalarda, kadınların yaklaşık %80’inin PMS belirtileri yaşadığı, %30’unun ise bu belirtilerle günlük yaşamlarının olumsuz etkilendiği bulunmuştur.
PMS İle İlgili Sık Sorulan Sorular
Evet, menopozla birlikte adet döngüsü sona erdiği için PMS belirtileri de kaybolur.
PMS, özellikle duygusal belirtileriyle depresyona benzeyebilir. Ancak belirtiler adet döneminin başlamasıyla kaybolur.
Evet, dengeli beslenme, egzersiz ve stres yönetimi doğal yöntemlerle belirtileri hafifletebilir.
Hayır, PMS belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterir. Bazı kadınlar hafif belirtiler yaşarken, bazıları şiddetli belirtilerle karşılaşabilir.
PMS doğurganlığı doğrudan etkilemez, ancak yumurtlama sorunları veya hormonal dengesizlik varsa bu durum dolaylı olarak doğurganlıkla ilişkili olabilir.
Destek Alın
Sağlık her zaman önceliğiniz olsun;
Premenstrüel Sendrom (PMS), kadınların yaşam kalitesini etkileyebilen yaygın bir durumdur. Belirtileri hafifletmek ve yönetmek için doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri büyük önem taşır. Düzenli doktor kontrolleri, belirtilerin doğru bir şekilde yönetilmesine ve daha sağlıklı bir yaşam sürdürülmesine yardımcı olabilir.
